Kỳ 1: Đến với quê hương cách mạng Tháng 10

Năm 1917, cách mạng Tháng 10 Nga thành công đã thức tỉnh các dân tộc thuộc địa, trong đó có một thanh niên yêu nước người Việt Nam hiện đang sống và hoạt động tại Paris của nước Pháp: Nguyễn Ái Quốc. Thế nhưng, phải đến đầu năm 1920, khi tham gia hoạt động trong Đảng Xã hội Pháp, Nguyễn Ái Quốc mới đọc được “Sơ thảo lần thứ nhất Những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa” của V.I. Lê-nin (đăng trên báo L’Humanité (Nhân đạo) hai số liên liếp ngày 16 và ngày 17- 6-1920). Từ tác phẩm này, Nguyễn Ái Quốc đã tìm ra lời giải đáp cho câu hỏi trăn trở suốt nhiều năm: Việt Nam sẽ đi con đường nào để giành độc lập dân tộc và mang lại hạnh phúc cho đồng bào.

Kể từ khi bắt gặp Luận cương của Lênin, Nguyễn Ái Quốc đã dứt khoát tán thành Quốc tế thứ ba và hoàn toàn tin theo Lênin. Luận cương của Lênin đã chỉ cho Nguyễn Ái Quốc con đường giành độc lập cho dân tộc và tự do cho đồng bào. Sau này, khi kể lại sự kiện này, Người cho biết: “Luận cương của Lênin làm cho tôi rất cảm động, phấn khởi, sáng tỏ, tin tưởng biết bao! Tôi vui mừng đến phát khóc lên. Ngồi một mình trong buồng mà tôi nói to lên như đang nói trước quần chúng đông đảo: “Hỡi đồng bào bị đọa đày đau khổ! Đây là cái cần thiết cho chúng ta, đây là con đường giải phóng chúng ta”! Từ đó, tôi hoàn toàn tin theo Lênin, tin theo Quốc tế thứ ba”.

Những hoạt động sôi nổi của Nguyễn Ái Quốc với tư cách đại biểu của Đông Dương trong Đảng Cộng sản Pháp đã làm cho D. Manuilsky - một lãnh đạo của Quốc tế Cộng sản khi đó chú ý và ông đã “mở đường” để Nguyễn Ái Quốc đến Liên Xô dự Đại hội lần thứ nhất Quốc tế Nông dân dự định sẽ diễn ra cuối mùa hè năm 1923. Trong “Vừa đi đường vừa kể chuyện”, tác giả T.Lan cho biết để đi được tới nước Nga là chặng đường đầy gian nan, thử thách bởi khi ấy Người nằm trong vòng theo dõi của mật thám Pháp. Để đi tới nước Nga, việc đầu tiên và khó khăn nhất là phải làm sao bỏ rơi được mật thám ngày đêm vẫn theo dõi Người rất chặt chẽ. Nhớ lại thời gian này, Người cho biết: “Bọn mật thám nắm vững “quy luật” hoạt động của Bác. Sáng đi làm công, chiều đến thư viện, tối dự mít tinh. Khuya về nhà ngủ…Bác cũng nắm vững “quy luật” hoạt động của chúng. Chúng chỉ theo Bác từ nhà trọ đến chỗ làm việc, đến chỗ xem sách, đến nơi hội họp. Sau đó tin chắc rằng Bác chẳng đi đâu mất, chúng về nhà chúng để vui thú gia đình”.

Một hôm nọ, Người ung dung đi dự một cuộc mít tinh ở ngoại ô Paris, song thực chất là tìm cách cắt đuôi mật thám và dưới sự giúp đỡ của một đồng chí tin cẩn, Người đã vượt biên giới Pháp sang nước Đức. Ngày 27-6-1923, Nguyễn Ái Quốc với giấy thông hành mang tên người thợ ảnh “Chen Vang” rời cảng Hamburg trên con tàu mang tên nhà cách mạng Đức Karl Liebknecht chính thức lên đường sang Liên Xô. Ngày 30-6-1923, Người đến thành phố Petrograd (nay là Saint-Petersburg) - cái nôi của Cách mạng Tháng Mười Nga vĩ đại và tháng 7 cùng năm Người lên đường tới Moskva.

Giấy thông hành số 1829, do Đại diện toàn quyền nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga tại Đức cấp cho Nguyễn Ái Quốc, bí danh “Chen Vang”, ngày 16-6-1923. Ảnh tư liệu

Hồng Phúc