Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của Nhân dân ta do Đảng lãnh đạo thật hết sức vĩ đại. Trong đó, Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân năm 1968 là một kỳ tích, tạo nên thắng lợi to lớn, thể hiện tinh thần cách mạng tiến công của quân dân ta, đánh dấu bước ngoặt quan trọng có ý nghĩa chiến lược.

Cách đây 55 năm, vào đêm giao thừa Tết Mậu Thân 1968 (ngày 30 và 31/01/1968), cuộc Tổng tiến công và nổi dậy của quân và dân ta đồng loạt nổ ra trên toàn chiến trường miền Nam, đặc biệt ở Sài Gòn, Huế và nhiều thị xã, thị trấn, các căn cứ quân sự của Mỹ - ngụy. Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy diễn ra trong bối cảnh quân Mỹ - ngụy và các nước đồng minh của chúng tham chiến với một lực lượng quân sự lớn lên tới trên một triệu quân, có vũ khí trang bị kỹ thuật hiện đại, được phòng thủ vững chắc. Nhưng bằng cuộc tiến công táo bạo, bất ngờ, ta đã đánh thẳng vào các vị trí quan trọng nhất của địch như: Đại sứ quán Mỹ, Dinh Tổng thống ngụy, Bộ Tổng Tham mưu, Nha cảnh sát, Đài phát thanh Sài Gòn, tiến công làm chủ thành phố Huế và hầu khắp các vùng nông thôn rộng lớn, tiêu diệt nhiều sinh lực, phá huỷ một khối lượng lớn vũ khí, phương tiện chiến tranh của địch. Chỉ trong vòng 24 tiếng đồng hồ, toàn bộ hậu phương an toàn nhất của kẻ địch, bao gồm tất cả các thành phố, tỉnh lỵ đều bị tấn công đồng loạt. Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Mậu Thân 1968 không chỉ diễn ra một đợt mà diễn ra nhiều đợt, không chỉ tiến công tuần tự từ ngoài vào mà còn kết hợp từ trong ra, khiến địch đã bất ngờ càng bất ngờ hơn. Kết quả quân và dân ta đã đánh vào 4 trong 6 thành phố lớn, 37 trong số 44 thị xã và hàng trăm thị trấn, quận lỵ, 4 bộ tư lệnh quân đoàn, 8 trong 11 bộ tư lệnh sư đoàn quân đội Sài Gòn, 2 bộ tư lệnh biệt khu, 2 bộ tư lệnh dã chiến Mỹ cùng nhiều bộ tư lệnh lữ đoàn, trung đoàn, chi khu và hàng trăm căn cứ quân sự địch bị tiến công đồng loạt. Chúng ta tiêu diệt và làm tan rã 15 vạn quân địch, trong đó có 4 vạn quân Mỹ, 600 ấp chiến lược, giải phóng thêm 100 xã với hơn 1,6 triệu dân. Đây là một sự kiện lớn, đánh dấu mốc quan trọng có ý nghĩa chiến lược trong cuộc chiến tranh nhân dân tổng lực của ta, giáng một đòn quyết định, làm phá sản chiến lược "chiến tranh cục bộ", làm rung chuyển nước Mỹ, buộc chúng phải xuống thang chiến tranh, rút dần quân viễn chinh ra khỏi miền Nam, chấp nhận thương lượng để có thể kết thúc chiến tranh trong danh dự.

Trên địa bàn Trà Vinh, cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1968 được Khu 9 chọn làm mục tiêu quan trọng. Tình hình so sánh tương quan lực lượng giữa ta và địch về quân số thì địch đông hơn ta, trang bị vũ khí hiện đại hơn, hệ thống phòng tuyến, đồn bót dày đặc; về phía ta thì quân số ít nhưng tinh thần chiến đấu dũng cảm, ngoan cường, thông minh, sáng tạo, ý chí giải phóng dân tộc rất cao cộng với tiềm lực to lớn của ta là lực lượng quần chúng đấu tranh cách mạng - đây là sức mạnh tổng hợp to lớn, cơ bản của ta trong đấu tranh chống đế quốc xâm lược và tay sai. Quán triệt chỉ thị của Trung ương và Khu ủy Khu 9 là tiêu diệt và làm tan rã đại bộ phận ngụy quân, đánh đổ ngụy quyền các cấp giành chính quyền về tay Nhân dân, tỉnh đã vận dụng chủ trương của Khu ủy vào điều kiện cụ thể của tỉnh nhà, chuẩn bị các mặt cho Tổng tiến công và nổi dậy phát động trong toàn dân với khẩu hiệu: “Tất cả cho tiền tuyến, tất cả để chiến thắng”; “Thề quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”; “Tất cả lên đường giải phóng Trà Vinh”…

Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968, quân và dân Trà Vinh giành được thắng lợi to lớn, chiếm được Dinh tỉnh trưởng, phá khám lớn giải phóng đồng chí, đồng bào, lần đầu tiên bí mật bất ngờ ta tấn công vào sào huyệt địch, khí thế cách mạng tràn vào đô thị làm cho tinh thần địch hoang mang “không có nơi nào phòng thủ vững chắc”, “không có nơi nào không có lực lượng cách mạng nổi dậy”, lực lượng quần chúng tham gia hơn 140 ngàn người, có hàng trăm chư tăng; ta đã giải phóng hoàn toàn 24 xã, 50 ấp thuộc 36 xã khác và trên 100 ngàn dân; đánh thiệt hại 2 tiểu đoàn và 6 đại đội của địch, loại khỏi vòng chiến đấu 6.335 tên địch, diệt 40 đồn, bức hàng, bức rút trên 210 đồn bót, thu trên 1.625 súng các loại. Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy đồng loạt Mậu Thân 1968, quân và dân Trà Vinh đã phát huy mạnh mẽ sức mạnh tổng hợp đồng loạt tấn công và đồng loạt nổi dậy trên toàn tỉnh, từ thị xã đến khắp vùng nông thôn. Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy đã diễn ra với tinh thần anh dũng, ý chí kiên cường, khí thế mạnh mẽ và có nhiều sáng tạo. Với những thành tích to lớn đó, Đảng bộ và Nhân dân Trà Vinh được Trung ương phong tặng danh hiệu vẻ vang với tám chữ vàng “Toàn dân nổi dậy, đoàn kết lập công” và Huân chương Thành đồng Tổ quốc.

Năm mươi lăm năm qua (1968 - 2023), nhưng ý nghĩa, bài học của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 và tinh thần “Toàn dân nổi dậy, đoàn kết lập công” của Nhân dân Trà Vinh vẫn còn nguyên giá trị. Những bài học đó được thể hiện sau đây:

Một là, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, nắm chắc tình hình; có các chủ trương, đường lối lãnh đạo đúng đắn, sáng tạo phù hợp với thực tiễn phát triển của chiến tranh cách mạng trong điều kiện mới của Việt Nam.

Để bảo vệ vững chắc Tổ quốc, trước hết, không ngừng tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với nền quốc phòng, xây dựng các lực lượng vũ trang nhân dân vững mạnh. Bài học kinh nghiệm của cuộc Tổng tiến công càng cho thấy, Đảng phải có đường lối đúng đắn, sáng tạo, trên nền tảng chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, xác định rõ mục tiêu cách mạng, phát triển học thuyết quân sự Việt Nam; xuất phát từ thực tiễn, phân tích tình hình cụ thể để tìm ra quy luật và hành động theo quy luật, nhất là quy luật chiến tranh kiểu mới của địch - chiến tranh vũ khí công nghệ cao.

Cách mạng nước ta hiện nay bên cạnh những nhân tố thuận lợi thúc đẩy quá trình đổi mới đất nước, giành nhiều thành tựu quan trọng, đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay, chúng ta cũng đang đứng trước nhiều khó khăn, thử thách, nhất là việc các thế lực thù địch chống phá bằng chiến lược "diễn biến hoà bình, âm mưu thúc đẩy "tự diễn biến", “tự chuyển hoá”, tạo cớ can thiệp dưới các hình thức. Vì vậy, đòi hỏi việc phát triển chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc cần có những bước phát triển mới, cả về quy mô, tính chất, yêu cầu các cấp, các ngành phải nhạy bén, sáng tạo, thường xuyên nắm chắc tình hình, xử lý tốt những tình huống phức tạp xảy ra, không để bị động, bất ngờ về chiến lược. Thường xuyên nêu cao tinh thần cảnh giác cách mạng, chủ động đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn thâm độc của kẻ thù, giữ vững ổn định chính trị - xã hội, tăng cường củng cố quốc phòng - an ninh, đẩy lùi nguy cơ chiến tranh, tạo môi trường hoà bình, thuận lợi cho sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước.

Hai là, xây dựng và phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc là vấn đề có ý nghĩa chiến lược quan trọng tạo nên sức mạnh vô địch trong chiến tranh cũng như trong hoà bình xây dựng, phát triển đất nước. Do đó, cần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc dựa vào dân, thực hiện tốt công tác vận động quần chúng tạo nền tảng xây dựng “thế trận lòng dân” gắn với xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân, thế trận an ninh nhân dân vững chắc; phát huy truyền thống “Toàn dân nổi dậy đoàn kết lập công” của Đảng bộ và Nhân dân Trà Vinh trong Tổng tiến côgn và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968, chăm lo khối đại đại đoàn kết ngay từ thời bình, để "lo giữ nước khi nước còn chưa nguy" theo kinh nghiệm truyền thống của cha ông.

Xây dựng, phát huy tốt yếu tố chính trị - tinh thần của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta là nhân tố làm chuyển hoá so sánh lực lượng để "lấy ít địch nhiều", "lấy nhỏ thắng lớn", là nét độc đáo của nền nghệ thuật quân sự Việt Nam cần nhân lên trong điều kiện mới. Phát huy yếu tố chính trị - tinh thần trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, khơi dậy tinh thần yêu nước, quả cảm, ý chí quyết tâm chiến đấu, trí thông minh, sáng tạo, truyền thống chống ngoại xâm trong suốt chiều dài lịch sử mấy nghìn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc.

Ba là, xây dựng các khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố vững chắc, làm nền tảng của thế trận chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc; phát triển tiềm lực quốc phòng, quân sự. Thực tiễn sự kiện lịch sử cho thấy, vai trò quan trọng của lực lượng tại chỗ, của thế trận chiến tranh nhân dân. Do đó, ngay từ thời bình phải chăm lo xây dựng các khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố thành thế trận quốc phòng toàn dân và thế trận an ninh nhân dân vững chắc, bảo đảm tính toàn diện, nhưng có trọng tâm, trọng điểm, trong đó tập trung xây dựng vững mạnh về chính trị, phát triển vững chắc về kinh tế, ổn định về xã hội; gắn kết chặt chẽ giữa kinh tế với quốc phòng và quốc phòng với kinh tế ngay trong từng dự án cũng như trong quy hoạch của từng địa phương và tổng thể cả nước. Chăm lo bảo đảm tốt đời sống của Nhân dân, thực hiện dân chủ, nhất là dân chủ ở cơ sở, góp phần xây dựng "thế trận lòng dân" vững chắc.

Bốn là, xây dựng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, ưu tiên hiện đại hóa một số quân chủng, binh chủng, lực lượng: hải quân, phòng không - không quân, tác chiến điện tử, trinh sát kỹ thuật, cảnh sát biển, tình báo, cơ yếu, an ninh, cảnh sát cơ động, kỹ thuật nghiệp vụ, an ninh mạng và đấu tranh phòng, chống tội phạm công nghệ cao, tạo tiền đề vững chắc, phấn đấu năm 2030, xây dựng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, vững mạnh về chính trị, nâng cao chất lượng tổng hợp và sức mạnh chiến đấu, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và nhân dân, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong mọi tình huống.. Đồng thời, phát huy sức mạnh tổng hợp của quần chúng nhân dân, các lực lượng và cả hệ thống chính trị, phải thường xuyên xây dựng quân đội vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng, tổ chức, có số lượng và cơ cấu hợp lý, có chất lượng tổng hợp, sức chiến đấu ngày càng cao, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao; tăng cường đấu tranh chống các luận điệu đòi “phi chính trị hoá’ lực lượng vũ trang của các thế lực thù địch. Trong quá trình xây dựng quân đội phải coi trọng cả lực lượng thường trực, lực lượng dự bị động viên, dân quân tự vệ, nhằm đáp ứng tốt yêu cầu ngày càng cao của cách mạng.

Năm là, củng cố và xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, tăng cường mối quan hệ máu thịt giữa Đảng với dân. Đẩy mạnh công tác xây dựng chỉnh đốn Đảng theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI, Khoá XII) và Kết luận số 21-KL/TW Trung ương 4 (khoá XIII) “về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hoá", gắn với thực Kết luận số 01-KL/TW ngày 18/5/2021 về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” tạo sự chuyển biến tích cực thực sự về tư tưởng, chính trị, đạo đức lối sống, nâng cao trách nhiệm, vai trò gương mẫu của người đứng đầu; sự chuyển biến tích cực về phương pháp, hiệu quả công tác của tập thể và cán bộ lãnh đạo, quản lý. Thực hiện tốt chức năng, vai trò lãnh đạo, vị trí hạt nhân của mỗi tổ chức Đảng. theo tinh thần Nghị quyết số 21-NQ/TW, Trung ương 5 (khóa XIII) “về tăng cường củng cố xây dựng tổ chức cơ sở đảng và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên trong giai đoạn mới; xây dựng bộ máy chính quyền trong sạch, vững mạnh, tăng cường cải cách hành chính theo Nghị quyết số Trung ương 6 (khóa XIII) “về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới”; đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, vận động quần chúng của các đoàn thể. Nêu cao tính tiền phong gương mẫu, đạo đức, trách nhiệm của mỗi cán bộ, đảng viên trong thực hiện nhiệm vụ. Đẩy mạnh cuộc đấu tranh phòng chống quan liêu, tiêu cực, tham nhũng, lãng phí nhằm củng cố vững chắc niềm tin của quần chúng nhân dân đối với sự lãnh đạo của Đảng và chế độ xã hội chủ nghĩa.

Phát huy truyền thống xuân Mậu Thân 1968, Đảng bộ và quân, dân Trà Vinh quyết tâm củng cố, tăng cường quốc phòng, xây dựng lực lượng vũ trang địa phương (Quân  đội, Công an, Biên phòng) vững mạnh đảm bảo an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội; góp phần cùng cả nước bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, lãnh thổ quốc gia.

Trần Bình Trọng