Trà Vinh là một tỉnh thuộc đồng bằng sông Cửu Long, nằm giữa sông Tiền và sông Hậu, giáp với Biển Đông, có vị trí quan trọng về kinh tế và quốc phòng - an ninh. Nơi đây từ lâu đời đã hình thành cộng đồng dân cư các dân tộc Kinh - Khmer - Hoa cùng chung sống, có truyền thống đoàn kết trong đấu tranh chinh phục tự nhiên và chống kẻ thù xâm lược.
Trong cộng đồng dân cư ở tỉnh Trà Vinh, đồng bào Khmer chiếm 31,62% dân số, là một dân tộc có nền văn hóa phong phú, đa dạng và phát triển lâu đời; có ngôn ngữ, chữ viết riêng khá hoàn chỉnh. Phật giáo Nam tông là tôn giáo chính thống, chi phối mạnh mẽ các sinh hoạt tinh thần và trở thành một yếu tố văn hóa tư tưởng của đồng bào Khmer. Đại đa số đồng bào Khmer ở tỉnh Trà Vinh là nông dân, dưới ách thống trị của phong kiến, thực dân và đế quốc, đồng bào bị áp bức, bóc lột nặng nề. Điều đó đã tạo cho đồng bào Khmer nơi đây lòng căm thù giặc sâu sắc và tinh thần cách mạng kiên cường, dũng cảm. Ngay từ khi thực dân Pháp xâm lược nước ta, đồng bào Khmer đã đoàn kết với đồng bào người Kinh, người Hoa tiến hành các cuộc khởi nghĩa chống thực dân. Đặc biệt là từ khi có Đảng Cộng sản Việt Nam, trực tiếp là Tỉnh ủy Trà Vinh lãnh đạo, giáo dục, rèn luyện và tổ chức, đồng bào Khmer nơi đây đã sát cánh cùng đồng bào người Kinh, người Hoa đấu tranh từ tự phát trở thành tự giác và không ngừng phát triển từ thấp lên cao, từ đấu tranh đòi quyền dân sinh, dân chủ, đến các cuộc đấu tranh trực tiếp với quân thù trên cả ba mặt trận: chính trị, binh vận và vũ trang để giành độc lập, tự do, thống nhất đất nước và đấu tranh chống nghèo nàn, lạc hậu trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Trong bất cứ thời kỳ nào, ở bất cứ hoàn cảnh nào, đồng bào Khmer ở tỉnh Trà Vinh cũng luôn phát huy tinh thần lao động cần cù, sáng tạo, tinh thần yêu nước nồng nàn, ý chí cách mạng kiên trung, dũng cảm, là một lực lượng quan trọng trong các lực lượng cách mạng dưới sự lãnh đạo của Đảng, là một bộ phận tạo nên sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc.
Để đánh giá toàn diện, khách quan và khoa học chặng đường 80 năm (1930 - 2010) phong trào yêu nước của đồng bào Khmer tỉnh Trà Vinh dưới sự lãnh đạo của Đảng, rút ra những bài học kinh nghiệm trong lãnh đạo và tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Trà Vinh chỉ đạo biên soạn cuốn sách Phong trào yêu nước của đồng bào Khmer tỉnh Trà Vinh (1930 - 2010). Nội dung cuốn sách tập trung làm nổi bật tinh thần yêu nước, ý chí cách mạng kiên cường, những hy sinh mất mát, những thắng lợi vẻ vang của đồng bào Khmer trong 45 năm (1930 - 1975) chiến đấu chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược; tinh thần lao động cần cù, sáng tạo, ý chí vươn lên trước những khó khăn, thách thức, vững vàng trước những âm mưu, thủ đoạn thâm độc của các thế lực thù địch để giữ vững thành quả cách mạng và chiến thắng nghèo nàn, lạc hậu, xây dựng cuộc sống ấm no, tự do và hạnh phúc trong 35 năm (1975 - 2010) xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; ghi nhận công lao và cống hiến to lớn của các thế hệ cán bộ, chiến sĩ, đồng bào và các chư tăng Khmer cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc thời gian qua, góp phần giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ hôm nay và mai sau. Đồng thời, rút ra những bài học kinh nghiệm nhằm vận dụng vào quá trình lãnh đạo và tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đối với đồng bào dân tộc Khmer.
Cuốn sách Phong trào yêu nước của đồng bào Khmer tỉnh Trà Vinh (1930 - 2010) góp phần làm phong phú thêm nguồn tư liệu cho các cuốn sách Lịch sử tỉnh Trà Vinh, tập I, II và III đã được biên soạn và xuất bản vào các năm 1995, 1999 và 2005. Cuốn sách là công trình khoa học được biên soạn khá công phu, nghiêm túc, với sự đóng góp ý kiến tận tình của các đồng chí lão thành cách mạng hai tỉnh Trà Vinh và Vĩnh Long; các đồng chí cán bộ lãnh đạo chủ chốt của tỉnh Trà Vinh là người dân tộc Khmer qua các thời kỳ; của các sở, ban, ngành, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội. Công trình đã được chỉnh lý, bổ sung nhiều lần qua các cuộc hội thảo và được Hội đồng Khoa học - Công nghệ tỉnh nghiệm thu và đánh giá đạt loại khá.
Mặc dù Ban Thường vụ Tỉnh ủy quan tâm, chỉ đạo, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy, Ban Chỉ đạo Biên soạn và Ban Biên tập đã có nhiều cố gắng trong tổ chức biên soạn, song cuốn sách khó tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót do tư liệu thành văn hầu như không còn nhiều, nhân chứng lịch sử phần đông đã lớn tuổi, người còn, người mất. Vì vậy, chúng tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của đồng bào, cán bộ, chiến sĩ, các chư tăng là người Khmer, các ban, ngành, đoàn thể để cuốn sách được hoàn thiện hơn trong lần xuất bản sau.
Nhân dịp kỷ niệm 70 năm Cách mạng Tháng Tám thành công (19-8-1945 - 19-8-2015), ngày Quốc khánh (2-9) và mừng Sen Đônta - Lễ hội cổ truyền của đồng bào Khmer trong tỉnh năm 2015, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Trà Vinh xin trân trọng giới thiệu cuốn sách với đồng bào, cán bộ, đảng viên trong tỉnh Trà Vinh, đặc biệt là đồng bào và các vị chư tăng người Khmer trên địa bàn.
Trà Vinh, tháng 9 năm 2015
T/M BAN THƯỜNG VỤ
TRẦN TRÍ DŨNG
Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng
Bí thư Tỉnh ủy