Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ xâm lược, dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng và Bác Hồ kính yêu, quân và dân tỉnh Trà Vinh đoàn kết một lòng, chiến đấu anh dũng, kiên cường với địch, vừa đánh địch vừa xây dựng và phát triển lực lượng cách mạng theo phương châm “hai chân ba mũi”,“một tấc không đi, một li không rời”, “Đảng bám dân, dân bám đất, du kích bám địch”, mỗi xã, ấp thành một chiến trường, mỗi người dân yêu nước là một chiến sĩ tạo thành cuộc chiến tranh nhân dân, toàn dân, toàn diện, kết hợp đấu tranh vũ trang với đấu tranh chính trị và binh vận đã tạo nên sức mạnh tổng hợp tiến công địch giành thắng lợi trong các giai đoạn đấu tranh chống xâm lược. Trong đó, chiến thắng mùa xuân năm 1975 là mốc son chói lọi trong lịch sử đấu tranh cách mạng của tỉnh Trà Vinh nói riêng và nhân dân cả nước nói chung.

Đầu năm 1975, cục diện toàn chiến trường diễn ra nhanh chóng có lợi cho ta. Quán triệt sự chỉ đạo sâu sắc của cấp trên, nắm lấy thời cơ, tháng 3/1975 Tỉnh ủy Trà Vinh đã chủ động đề ra phương án bố trí lực lượng trong tỉnh và đề nghị cấp trên cho Trà Vinh tiến công đánh chiếm, giải phóng thị xã Trà Vinh. Đề xuất táo bạo này được Khu ủy - Bộ Tư lệnh Quân khu 9 chấp thuận. Tỉnh ủy chỉ đạo toàn quân, toàn dân trong tỉnh giữ vững thế tiến công, vừa khẩn trương chuẩn bị mọi mặt để tổ chức lực lượng và hoàn chỉnh phương án Tổng công kích, Tổng khởi nghĩa trên địa bàn tỉnh.

Đến giữa tháng 4/1975 phương án Tổng công kích, Tổng khởi nghĩa đánh chiếm giải phóng tỉnh lỵ Trà Vinh được chuẩn bị kỹ với quyết tâm chung cho toàn tỉnh là tập trung lực lượng, phương tiên cao nhất để giải phóng thị xã Trà Vinh trong ngày 30/4/1975. Đồng thời, ở các địa phương trên toàn tỉnh thực hiện phương châm huyện tự giải phóng huyện, xã tự giải phóng xã; nơi có tiểu đoàn bảo an địch cắm chốt thì phải phát động quần chúng và sư sãi bao vây bức hàng, không để cho lực lượng này chi viện tỉnh lỵ; các đơn vị được bố trí dọc theo lộ 7 (nay là quốc lộ 53) phải cắt đứt giao thông trên tuyến lộ, chặn đường chi viện của địch.

Đúng theo kế hoạch, đêm 28/4/1975 ở các huyện, lực lượng địa phương đồng loạt tấn công vào các chi khu và phân chi khu, đồng thời cắt tuyến giao thông liên lạc của địch, kìm chân, căng kéo địch và giữ thế bất ngờ khi ta tấn công vào trung tâm tỉnh lỵ. Tại địa bàn 2 huyện Cầu Ngang và Càng Long quân ta đã chọc thủng phòng tuyến địch, tiến đánh chiếm các vùng ven áp sát quận lỵ; lực lượng huyện Duyên Hải đánh thọc sâu vào chi khu…Ngày 29/4, ta tấn công vào đầu não của ngụy quân, ngụy quyền tại huyện lỵ và chiếm lĩnh một số vị trí quan trọng.

Đúng 0 giờ ngày 30/4/1975, ta phát hỏa tấn công mục tiêu then chốt trận địa pháo của địch ở sân bay, mở đầu tấn công đánh chiếm tỉnh lỵ Trà Vinh, tiếp sau các mũi tấn công từ nhiều hướng đánh sâu vào nội ô tỉnh lỵ, hướng chủ yếu lực lượng vũ trang của ta tiến gần Dinh Tỉnh trưởng của địch (200m). Trong đêm 30/4/1975 ta đã chiếm lĩnh một số vị trí nội ô tỉnh lỵ, diệt và bức rút 25 đồn, bót và lô cốt địch. Đến 5 giờ sáng ngày 30/4 ta làm chủ đại bộ phận vùng ven tỉnh lỵ. Sáng ngày 30/4/1975, với sự phối hợp đồng loạt tiến công của lực lượng vũ trang cùng lực lượng chính trị và binh vận huy động lực lượng quần chúng xuống đường làm tan rã quân địch, buộc Tỉnh trưởng viết lời đầu hàng. 11 giờ 30 phút ngày 30/4/1975 lá cờ Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam tung bay trước Tòa hành chính và Dinh Tỉnh trưởng. Trong ngày 30/4/1975 ta chiếm lĩnh tất cả các chi khu và các phân chi khu trên toàn tỉnh. Tỉnh lỵ Trà Vinh được giải phóng cùng lúc với giải phóng Sài Gòn, cùng cả nước làm nên đại thắng mùa Xuân 1975.

Thắng lợi của Nhân dân Trà Vinh trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, mà đỉnh cao là chiến thắng 30/4/1975, giải phóng Trà Vinh, giải phóng đất nước là kết quả tất yếu của quá trình đấu tranh anh dũng, bất khuất, không ngại hy sinh, gian khổ, thể hiện tinh thần đoàn kết các dân tộc, đoàn kết quân dân tỉnh Trà Vinh. Đồng thời, thể hiện tinh thần sáng tạo, ý chí tự lực tự cường và khát vọng độc lập, tự do, hòa bình dân tộc của Đảng bộ và Nhân dân Trà Vinh dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Sau khi đất nước thống nhất, do yêu cầu phát triển chung, năm 1976 Trung ương quyết định sáp nhập 2 tỉnh Trà Vinh và Vĩnh Long đổi tên thành tỉnh Cửu Long. Đảng bộ và Nhân dân tỉnh Cửu Long vừa nỗ lực khắc phục hậu quả chiến tranh; bảo vệ chính quyền, đập tan âm mưu phá hoại của các thế lực thù địch, cùng cả nước chiến đấu bảo vệ biên giới Tây Nam, biên giới phía Bắc, đồng thời chi viện nguồn nhân lực, vật lực làm nghĩa vụ quốc tế giúp nước bạn Campuchia. Tập trung tổ chức lại và mở rộng sản xuất, chăn nuôi, xây dựng, phát triển hạ tầng phục vụ phát triển kinh tế - xã hội; củng cố, phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, thương nghiệp, cải thiện đời sống Nhân dân. Kinh tế có những bước phát triển tích cực, sản lượng lương thực từ 646.000 tấn năm 1976 lên 1.200.000 tấn năm 1990, tăng lên gấp hai lần; công nghiệp chế biến thủy sản, xay xát lương thực, đóng tàu có sự phát triển đáng kể, cơ cấu kinh tế, việc phân công lao động, khai thác đất đai, ngành nghề, sản phẩm làm ra từng bước phù hợp với nền kinh tế hàng hóa… Quá trình phát triển kinh tế trong thời kỳ này làm cho xã hội có nhiều chuyển biến: các hoạt động báo chí, phát thanh truyền hình, văn hóa - văn nghệ được đầu tư chiều sâu; Công tác giáo dục - đào tạo, chăm sóc sức khỏe Nhân dân, công tác đền ơn đáp nghĩa có sự chuyển biến tích cực; hệ thống chính trị được củng cố và tăng cường; an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững.

Trong giai đoạn phát triển mới, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc đặt ra là rất nặng nề, đan xen cả thuận lợi và khó khăn, thời cơ và thách thức. Phát huy tinh thần của Đại thắng Mùa Xuân năm 1975, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân tỉnh Trà Vinh chung sức, đồng lòng, nỗ lực phấn đấu tranh thủ thời cơ - thuận lợi, vượt qua khó khăn - thách thức, thực hiện bằng được mong ước của Bác Hồ kính yêu xây dựng đất nước ta đàng hoàng hơn, to đẹp hơn - một nước Việt Nam thống nhất, dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh và kiên quyết bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ - xứng đáng với sự hy sinh to lớn, cao cả của đồng chí, đồng bào, của các anh hùng liệt sỹ.

Sau 30 năm tái lập, phát huy truyền thống cách mạng, tinh thần lao động cần cù, sáng tạo, Đảng bộ, chính quyền và đồng bào các dân tộc tỉnh Trà Vinh đã nỗ lực vượt qua nhiều khó khăn thách thức, xây dựng tỉnh nhà ngày càng phát triển. Kinh tế tăng trưởng bình quân đạt trên 11,5%/năm. Thu nhập bình quân đầu người tăng hơn 86 lần; giá trị sản xuất nông nghiệp tăng 38 lần; giá trị sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp tăng 190 lần; thương mại - dịch vụ, du lịch tăng 45 lần; thu ngân sách Nhà nước tăng 126 lần so với năm 1992. Kết cấu hạ tầng đã có bước phát triển vượt bậc, nhất là hạ tầng giao thông, thủy lợi, điện, nước, trường học, bệnh viện; phong trào xây dựng nông thôn mới có nhiều chuyển biến, đến nay có 80/85 xã đạt chuẩn nông thôn mới, 6/9 huyện, thị xã, thành phố đạt chuẩn và hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới. Nhiều công trình trọng điểm cấp quốc gia đầu tư trên địa bàn tỉnh đã đưa vào vận hành bước đầu phát huy hiệu quả như: Trung tâm Điện lực Duyên Hải, Luồng cho tàu biển có trọng tải lớn vào sông Hậu,… tạo tiền đề thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương; tính đến nay Trà Vinh có 1 khu kinh tế, 3 khu công nghiệp, 4 cụm công nghiệp với tổng số 385 dự án đầu tư, trong đó có 42 dự án nước ngoài, vốn đăng ký trên 3,1 tỷ USD. An ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững, hệ thống chính trị vững mạnh, quan hệ Đảng, chính quyền với Nhân dân được củng cố và tăng cường.

Tại Lễ kỷ niệm 120 năm thành lập tỉnh Trà Vinh và đón nhận Huân chương Lao động hạng nhất, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc (nay là Chủ tịch nước) chia sẻ: “Mặc dù Trà Vinh chưa phải là tỉnh thuộc vùng kinh tế trọng điểm ĐBSCL nhưng tăng trưởng cao của Trà Vinh đã tạo động lực cho cả vùng và qua đó truyền cảm hứng phát triển mạnh mẽ cho các địa phương khác. Nếu tiếp tục duy trì nhịp độ tăng trưởng này trong nhiều năm tới, Trà Vinh hoàn toàn sẽ trở thành một trong những trụ cột phát triển của cả vùng ĐBSCL”,...

“Chúng ta mãi mãi nhớ ơn tổ tiên, các thế hệ của cha ông chúng ta, những người tiên phong mở cõi đến vùng đất mới hoang vu, đầy nguy hiểm này, những người đã ngã xuống để giữ từng tấc đất cho con cháu, những người đã hy sinh xương máu cho nền độc lập tự do của Tổ quốc. Để xứng đáng với vinh dự đó, chúng ta phải có trách nhiệm xây dựng, tô đắp để Trà Vinh thêm đẹp hơn, phát triển hòa cùng với khát vọng về một Việt Nam phát triển hùng cường vào năm 2045, kỷ niệm 100 năm thành lập nước. Trà Vinh cùng với cả nước góp sức để sớm hiện thực hóa tầm nhìn đó”.

Phát huy truyền thống vẻ vang của dân tộc ta, của Đảng ta, của các Lực lượng vũ trang nhân dân anh hùng và tinh thần Đại thắng Mùa Xuân năm 1975, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân tỉnh Trà Vinh sẽ tiếp tục đoàn kết, chung sức, đồng lòng để tạo được những bứt phá mới trong phát triển kinh tế - xã hội, xứng đáng với niềm tin yêu, kỳ vọng của Đảng, Nhà nước và Nhân dân, góp phần cùng cả nước thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng và Nghị quyết Đại hội XI của Đảng bộ tỉnh Trà Vinh để phấn đấu Trà Vinh đạt chuẩn Nông thôn mới trước năm 2025, là tỉnh phát triển trong nhóm đầu của khu vực Đồng bằng sông Cửu Long trước năm 2030.

Huỳnh Trị