Lần đầu tiên Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhắc đến “tư duy nhiệm kỳ” tại Hội nghị phổ biến Nghị quyết Hội nghị Trung ương 3 khóa XI (ngày 10/10/2011) của Đảng như lời cảnh báo, nhắc nhở cán bộ lãnh đạo chủ chốt của Đảng phải phòng, chống “tư duy nhiệm kỳ” như một căn bệnh, tệ nạn trong xã hội. Thực chất của “tư duy nhiệm kỳ” là lối suy nghĩ và hành động sai quy luật, thiếu trách nhiệm của cán bộ lãnh đạo, quản lý đang đương nhiệm và do đó sẽ ảnh hưởng đến hoạt động lãnh đạo, quản lý^([1]).

Có thể hiểu, “tư duy nhiệm kỳ” là tầm nhìn ngắn hạn, là cách làm việc thiển cận của một số cán bộ, đảng viên giới hạn trong một nhiệm kỳ mình tại vị. Mục tiêu của họ là chạy theo lợi ích cục bộ, lo thu vén cho lợi ích cá nhân hơn là lo nghĩ cho lợi ích của đất nước, lợi ích tập thể. Trong nhiệm kỳ nắm giữ cương vị lãnh đạo, họ không muốn nghĩ, không muốn trăn trở để tìm tòi hướng đi mới, cách làm hay đem lại lợi ích lâu dài cho đất nước mà họ tìm mọi cách vơ vét lợi ích cho bản thân, “giữ ghế an toàn để đến hết nhiệm kỳ thì về hưu hoặc được luân chuyển đi nơi khác có vị trí cao hơn^([2]).

Hội nghị Trung ương 4 khóa XII (tháng 10/2016) xem “tư duy nhiệm kỳ” cũng là một biểu hiện của sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên. Do đó, “tư duy nhiệm kỳ” theo nghĩa tiêu cực được hiểu là lối suy nghĩ, hành động không đúng, bất chấp quy luật, điều kiện, hoàn cảnh thực tế của cá nhân hoặc của một nhóm người, của tập thể trong cơ quan, đơn vị, tổ chức, trong nhiệm kỳ thực hiện chức trách, nhiệm vụ nhằm chủ yếu theo đuổi mục tiêu, lợi ích trước mắt trong ngắn hạn để thu lợi nhiều nhất cả về vật chất và tinh thần cho bản thân, cho “nhóm lợi ích” hoặc cho tập thể mà bỏ qua những mục tiêu, lợi ích dài hạn chung của tập thể, cộng đồng; hoặc do trình độ, năng lực hạn chế, thiếu thông tin, không nắm chắc tình hình, dẫn đến nhận thức không đúng, không đầy đủ, để ra và thể hiện các mục tiêu, chương trình trong nhiệm kỳ không sát, không đem lại hiệu quả, thậm chí còn gây ra những hệ luỵ và hậu quả khó lường^([3]).

Ngoài nguyên nhân “do trình độ, năng lực hạn chế, thiếu thông tin, không nắm chắc tình hình... phần lớn các biểu hiện của “tư duy nhiệm kỳ” có bóng dáng, nguyên nhân của tham nhũng, tiêu cực ở bên trong. Tại Đại hội XII (năm 2016), Đảng ta cũng khẳng định, cùng với “lợi ích nhóm”, “tư duy nhiệm kỳ chính là một trong những rào cản lớn trong công tác xây dựng Đảng hiện nay. Vì vậy, Đảng ta chủ trương “Xây dựng cơ chế phòng ngừa, ngăn chặn quan hệ “lợi ích nhóm”; chống đặc quyền, đặc lợi, khắc phục “tư duy nhiệm kỳ”^([4]).

(Nguồn: Tài liệu hỏi - đáp về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực ở Việt Nam,

do Nhà Xuất bản chính trị Quốc gia sự thật, năm 2023)

^([1]) Xem TS. Lê Thị Thanh Hà, ThS. Trịnh Thúy Liễu: “Ảnh hưởng của “tư duy nhiệm kỳ” tới hoạt động lãnh đạo, quản lý - Biểu hiện và giải pháp khắc phục”, Tạp chí Lý luận, số 12/2019.

^([2]) Xem Lê Thị Thanh Hà: "Chống “tư duy nhiệm kỳ” từ bài học đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân theo tư tưởng Hồ Chí Minh", 2019. Nguồn: http://www.tuyengiaokontum.org.vn/ly-luan-chinh-tri/chong- tu-duy-nhiem-ky-tu-bai-hoc-dau-tranh-chong-chu-nghia-ca-nhan-theo-tu-tuong-ho-chi-minh-1935.html.

^([3]) https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/nam-2017/-/2018/ 520444/nhan-dien-%E2%80%9Ctu-duy-nhiem-ky%E2%80%9D-trong- cong-tac-can-bo-va-giai-phap-phong%2C-chong.aspx.

^([4]) Xem Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2016,tr.213.