PHAN THÀNH TRIỆU
( 1926 -1972)
Họ tên khai sanh của ông là Phan Thành Triệu.
Ông còn có các bí danh: Phan Quốc Hùng (thời kỳ kháng chiến chống Pháp), Sáu Hoàng (thời kỳ kháng chiến chống Mỹ).
Ông Phan Thành Triệu sinh năm 1926 tại ấp Cá Lóc, xã Định An, huyện Trà Cú, tỉnh Trà Vinh (lúc đó là xã Đại Giang) .
Ông sinh ra và lớn lên trong một gia đình nhà giáo có tinh thần yêu nước. Các anh em của ông đều được học hành, nhiều người đỗ đạt nhưng từ chối hợp tác với Pháp, đi tham gia kháng chiến.
Từ một học sinh có lòng yêu nước, ông quyết định bỏ dở việc học để tham gia cách mạng lúc 19 tuổi (năm 1945). Năm năm sau, ngày 10 tháng 10 năm 1950, ông được kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam tại chi bộ 301 - đại đội đầu tiên của tỉnh Trà Vinh thời kỳ kháng chiến chống Pháp.
Với vốn học vấn đã có và lòng nhiệt tình cách mạng, tinh thần phấn đấu không mệt mỏi, ông đã sớm được tổ chức tín nhiệm cho giữ các chức vụ quan trọng. Giai đoạn 1945 - 1948, ông là Thư ký liên Việt huyện Trà Cú. Sau đó, ông là chính trị viên đại đội 301, Huyện đội phó phụ trách công tác chính trị Huyện đội Cầu Ngang, Trưởng ban chính trị tỉnh đội Trà Vinh, xã đội trưởng xã Đại Giang. Tháng 5 năm 1952, ông bị địch bắt. Ở trong tù, trước những đòn tra tấn dã man của kẻ thù, ông vẫn giữ vững khí tiết của người Đảng viên cộng sản, cùng đồng đội tổ chức đẩy mạnh công tác Đảng trong nhà tù. Hòa bình lập lại, trong giai đoạn 1954 - 1955, ông được phân công làm Bí thư Chi bộ xã Đại An. Năm 1957 là huyện ủy viên huyện ủy Trà Cú. Năm 1958, được cấp trên điều về phân công làm cán bộ xây dựng lực lượng võ trang tỉnh Trà Vinh. Từ năm 1959 đến 1962 được cử giữ chức vụ Tỉnh đội trưởng Tỉnh đội Trà Vinh. Đến tháng 6 năm 1969, được trên điều về làm Thành đội trưởng Thành đội Cần Thơ. Tháng 10 năm 1971 trở lại làm Tỉnh đội trưởng Tỉnh đội Trà Vinh. Ông được bổ sung vào Tỉnh ủy Trà Vinh từ năm 1961 đến năm 1964 vào Ban Thường vụ Tỉnh ủy.
Ông Phan Thành Triệu đã được tặng thưởng Huân chương chiến sĩ Giải phóng hạng nhất, hạng nhì, hạng ba; Huân chương Kháng chiến hạng nhất; Huân chương độc lập hạng nhì.
Ngày 20 tháng 7 năm 1972, sau khi kết thúc thắng lợi chiến dịch Cầu Kè, trên đường về mở chiến dịch Trà Cú - Cầu Ngang, ông và đồng đội đã bị địch phục kích trên sông Hậu. Ông đã anh dũng hy sinh ở tuổi 46, độ tuổi mà tài năng và bản lĩnh đang vào độ chín của một người chỉ huy quân sự.
Ông Phan Thành Triệu dáng người cao, nước da ngâm, tính tình hòa nhã, phong cách giản dị, phúc hậu, quí trọng bạn bè, yêu thương trẻ con. Ông cưới vợ năm 1956, bà Từ Thị Lài và có hai người con, một gái, một trai.
Những người bạn chiến đấu gần gũi với ông kể lại: Từ lúc ông lấy vợ cho đến lúc hy sinh (16 năm), những ngày sum họp vợ con chỉ có thể đếm trên đầu ngón tay, nhưng ông đã vượt qua, bền chí phấn đấu vì sự nghiệp Bắc - Nam sum họp một nhà.
Cuộc đời chính trị cũng như sự nghiệp quân sự của ông trong gần 30 năm ấy luôn gắn liền với hai cuộc kháng chiến của Đảng bộ, quân, dân Trà Vinh, đặc biệt là trong giai đoạn chống Mỹ cứu nước.
Tỉnh Trà Vinh vốn là một chiến trường bị chia cắt bởi sông Tiền, sông Hậu, địch lại tập trung đánh phá ác liệt hòng đè bẹp phong trào cách mạng. Trong cương vị một cán bộ lãnh đạo của Đảng, một người chỉ huy quân sự, mối quan tâm lớn nhất của ông là xây dựng lực lượng, xây dựng cơ sở cách mạng, củng cố và phát huy phong trào cách mạng của quần chúng, đẩy mạnh ba mũi giáp công.
Đó là cơ sở vững chắc đảm bảo cho ta giành thắng lợi trên chiến trường. Ngay từ những ngày đầu tái vũ trang, ông đã trực tiếp tham gia xây dựng lực lượng. Ngày 15 tháng 4 năm 1959, tại ấp La Ghi xã Long Vĩnh, hai tiểu đội bộ binh và tổ trinh sát được thành lập, hình thành trung đội đầu tiên. Ông Phan Thành Triệu đã làm tham mưu cho đồng chí Trần Văn Long (Mười Dài) là Bí thư tỉnh ủy trực tiếp đặt tên mới (bí danh) cho các chiến sĩ của hai tiểu đội và tổ trinh sát nhằm thể hiện phương châm và ý chí chiến đấu của lực lượng vũ trang Trà Vinh.
Tiểu đội I gồm: “QUYẾT - TÂM - CHIẾN - ĐẤU - THỰC - HIỆN - DÂN - CÀY - CÓ - RUỘNG”.
Tiểu đội II gồm: “TÍCH - CỰC - TIẾN - LÊN - XÂY - DỰNG -CHỦ - NGHĨA - XÃ - HỘI”
Tổ trinh sát : “PHẢI - SANH - TỬ - BẤT- LY”.
Với cương vị phụ trách chung, ông Phan Thành Triệu đã góp phần đào tạo nên một đội ngũ cán bộ lãnh đạo, chỉ huy giỏi cho phong trào cách mạng ở Trà Vinh thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nựớc. Nhiều người trở nên nổi tiếng, ở Tiểu đội I có anh hùng lực lượng võ trang nhân dân Nguyễn Văn Cống (út Ruộng). Tiểu đội II có Thiếu tướng Lê Xã Hội (Chín Hội), Phó tư lệnh quân khu 9. Tổ trinh sát có đồng chí Sáu Ly (Thạch Phan Suôl), Tỉnh đội phó Tỉnh đội Trà Vinh. Nhiều người được ông trực tiếp móc nối vào tổ chức và trưởng thành như đồng chí Sáu Ly, Hai Trị, Chín Hội, Tư Thái, Bảy Đấu…
Trong một thời gian dài (Từ năm 1962 - 1969 và 1971 - 1972) ông được cử giữ chức Tỉnh đội trưởng Trà Vinh - một chiến trường bị chia cắt, ác liệt - cho thấy vai trò, vị trí quan trọng của ông đối với Trà Vinh. Ông được tăng cường về chỉ huy Thành đội Cần Thơ sau Mậu Thân 1968 cũng nổi lên khả năng lãnh đạo, chỉ huy của ông.
Là một cán bộ chỉ huy luôn bận rộn nhiều công việc nhưng ông vẫn giành thời gian gần gũi cấp dưới, khi phân công giao việc luôn luôn cố gắng giúp cho cấp dưới hiểu rõ công việc. Đối với cấp trên ông kính trọng, phục tùng, tin tưởng; đối với cấp dưới ông gần gũi giúp đỡ tận tình.
Những lúc khó khăn nhất, ông luôn bình tĩnh mưu trí, dũng cảm vượt qua khó khăn với ý chí quyết tâm và niềm tin vững chắc vào thắng lợi.
Trong gần 30 năm hoạt động cách mạng, giữ nhiều trọng trách trong Đảng và trong lực lượng võ trang, lâu nhất là trong cương vị Tỉnh đội trưởng tỉnh đội Trà Vinh ông đã cùng Đảng bộ, quân, dân Trà Vinh vượt qua gian lao thử thách, giành những thắng lợi to lớn, từ phong trào đồng khởi, đánh bại kẻ địch trong chiến lược chiến tranh đặc biệt, chiến tranh cục bộ, thắng lợi trong tổng tiến công tết Mậu Thân 1968, trong chiến dịch mở vùng mở mãng 1972... góp làm nên một TRÀ VINH ANH DŨNG với tám chữ vàng: “Toàn dân nổi dậy đoàn kết lập công "
Sưu tầm và biên soạn
NGÔ THANH HÒA